FIBROSCAN - Siêu âm đo đàn hồi gan - Bệnh viện Bệnh Nhiệt Đới

Xơ gan là nguyên nhân thứ 12 gây tử vong cho người trên thế giới, xơ gan là bệnh tiến triển chậm nhưng không hồi phục.

Để chẩn đoán chính xác mức độ xơ hóa gan thì cần làm sinh thiết gan, sinh thiết gan là một thử nghiệm xâm lấn, nguy hiểm. Thủ thuật này sẽ dùng kim sinh thiết xuyên da vào gan lấy ra mẫu mô và xem dưới kính hiển vi, thủ thuật sinh thiết gan có thể có những rủi ro nhất định như đau, nhiễm trùng và chảy máu…

Sinh thiết gan

Năm 2001, các nhà nghiên cứu ở Pháp, đã hoàn thiện sáng chế máy Fibroscan ứng dụng sóng siêu âm y học và sóng đàn hồi tần số thấp để đo độ cứng của gan. Độ cứng của gan đo được sẽ tương ứng với mức độ xơ hóa của gan. Các ngưỡng giá trị tương ứng với từng giai đoạn xơ hóa (F0, F1, F2, F3, F4) đã được nhiều nghiên cứu trên thế giới xác nhận với độ tin cậy cao.

Fibroscan là thiết bị không xâm lấn đầu tiên dùng trong chẩn đoán và theo dõi xơ gan. Máy gồm một đầu dò chuyên dụng, một hệ thống siêu âm kết hợp với hệ thống đo độ đàn hồi và một chương trình máy tính đặc biệt có khả năng mô tả những kết quả khi thăm khám. Đây là cách khám nghiệm mới, tương tự như làm siêu bụng thông thường, dễ thực hiện, không đau, không gây chảy máu, giá rẻ hơn nhiều so với sinh thiết gan và nhất là không có tác dụng phụ. Thời gian thực hiện Fibroscan chỉ cần 5 - 7 phút, kết quả có ngay sau đó, vì vậy bác sĩ điều trị và bệnh nhân không mất thời gian chờ đợi.

Hạn chế chính của khám nghiệm Fibroscan là không thể thực hiện cho tất cả các bệnh nhân. Máy không cho được kết quả ở bệnh nhân béo phì có thành ngực dày hơn 2,5 cm hay những bệnh nhân bị có dịch báng trong ổ bụng. Fibroscan không cho thấy hình ảnh của gan tại vùng khảo sát.

Không cần chuẩn bị gì trước khi làm Fibroscan. Tư thế bệnh nhân là nằm ngửa, tay phải đưa lên cao phía đầu. Thầy thuốc sẽ định vị trí đặt đầu dò trên da ở vùng gan phải, sau đó thoa một chút gel và ấn nhẹ đầu dò lên da ở vùng kẽ sườn. Trong khi đo người bệnh sẽ cảm thấy rung động ở mũi đầu dò là lúc máy phát và thu sóng.

Nếu nhu mô gan càng cứng (xơ hóa nhiều) thì vận tốc sóng đàn hồi càng nhanh, do đó chỉ số Fibroscan càng cao.

Việc khám nghiệm bao gồm 10 lần đo liên tiếp thực hiện tại cùng một vị trí. Máy sẽ hiển thị giá trị của các lần đo và kết quả được tính vào thời điểm cuối cùng của cuộc khảo sát: 1.5 - 75 kPa.

Độ cứng của gan ở người bình thường khoảng 4,5 kPa. Bệnh nhân viêm gan mạn tính có độ cứng của gan tăng dần theo giai đoạn xơ hóa, được xếp từ F0 đến F4, giá trị này thay đổi theo từng nguyên nhân gây bệnh như: Viêm gan siêu vi B, viêm gan siêu vi C, đồng nhiễm HIV - HCV, viêm gan do rượu, bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu…

Bác sĩ điều trị sẽ là người phiên giải kết quả dựa trên tiền sử và bệnh lý hiện tại của người bệnh.

Một số kết quả fibroscan

Ý nghĩa của 5 giai đoạn xơ hóa gan:

• F0 : Không có xơ hóa.
• F1 : Xơ hóa khoảng cửa nhưng không có vách ngăn.
• F2 : Xơ hóa khoảng cửa và có vài vách ngăn mở rộng đến tiểu thùy.
• F3 : Xơ hóa khoảng cửa và có nhiều vách ngăn nhưng không có xơ gan.
• F4 : Xơ gan.

Fibroscan là công nghệ đo vận tốc của sóng âm thanh đi qua gan, sau đó chuyển đổi thành phép đo độ cứng của gan. Sự ra đời của fibroscan cùng với các phác đồ mới điều trị viêm gan siêu vi B, viêm gam siêu vi C, đã giúp nhiều bệnh nhân khỏi phải sinh thiết gan.

Khoa Chẩn đoán Hình ảnh

Nguồn: Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới